Cytrusowe olejki eteryczne

20.03.2023r.

Olejki eteryczne są najważniejszymi naturalnymi składnikami kompozycji zapachowych. Pozyskiwane są z roślin metodą destylacji lub wytłaczania. Najbardziej powszechne są olejki cytrusowe. Wynika to z dużej dostępności owoców cytrusowych i względnie taniej metody uzyskania z nich produktów. Olejki cytrusowe znajdują zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmakologicznym, chemicznym i oczywiście perfumeryjnym. Cytrusowe olejki eteryczne znajdziemy w większości dobrych perfum. Wyczuwalne są przeważnie w nutach górnych i środkowych zapachu. Dodają świeżości i soczystości kompozycjom.

Jak są pozyskiwane i co wpływa na ich jakość?

Olejki cytrusowe pozyskiwane są przez wyciskanie skórek owoców. Olejek przechodzi przez fazę emulsji wodnej, z której po odfiltrowaniu części stałych jest wydzielany za pomocą wirowania.

Na jakość olejku wpływa przede wszystkim zawartość cytralu (składnika zapachu). Różni się ona w zależności od pochodzenia owoców. Za najlepsze jakościowo olejki cytrusowe uważa się te pochodzące m.in. z Włoch (Sycylia i Kalabria). Takich też olejków używamy przy tworzeniu kompozycji zapachowych naszych produktów, w tym cytrusowego zapachu balsamu Citron de Sicile.

Olejek cytrynowy (Citrus Medica Limonum Oil)

Szacuje się, że jego roczna produkcja wynosi ok 3,5 tys ton.  Co ciekawe, ponad 90% produkcji zużywane jest przez przemysł spożywczy. Przemysł perfumeryjny wykorzystuje jedynie 3-5%. Zapach olejku jest lekki, świeży, z charakterystyczną ciepłą nutą cytralu i ostrą limonenu. W kompozycjach zapachowych stanowi średnio intensywną nutę górną. W aromaterapii stosowany m.in. w leczeniu nadciśnienia, napięć nerwowych, stanów zapalnych skóry, łupieżu, przebarwień czy artretyzmu. Wykazuje silne działanie antyseptyczne. Ujędrnia i odkaża skórę. Ze względu na swoją wysoką cenę olejek bywa fałszowany np. olejkiem lemongrasowym  lub syntetycznym. Popularnym rejonem plantacji drzew cytrynowych jest Kalabria i Sycylia.

Olejek bergamotowy (Citrus Aurantium Bergamia Oil)

Pochodzi z owoców bergamoty uprawianych głównie na Sycylii i w południowych Włoszech. Otrzymywany metodą wyciskania skórek owoców zwaną ,,pelatrice’’. Metoda ta stosowana jest w przypadku owoców cytrusowych, z których nie otrzymuje się soku. Bergamota uprawiana jest wyłącznie w celu pozyskania olejku eterycznego. Olejek znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym do aromatyzowania produktów np. herbaty Earl Grey. W perfumerii stosuje się go ze względu na swój świeży, ostry, zielono-cytrusowy zapach z nutami ziołowo-pieprzową i kwiatową. Wykorzystywany jako dominująca nuta wielu świeżych kompozycji zapachowych. W kosmetyce bywa stosowany jako substancja czynna o działaniu antyseptycznym i antybakteryjnym. Olejek ma także szerokie działanie aromaterapeutyczne w stanach zapalnych skóry, liszajach, opryszczce, napięciach nerwowych, depresji i apatii.

Olejek grejpfrutowy (Citrus Grandis Oil)

W kompozycjach zapachowych stanowi średnio intensywną górną i środkową nutę. Głównym składnikiem olejku (powyżej 80%) jest limonen, ale charakterystyczny zapach i gorzki smak nadaje mu prawoskrętny nootkaton. Podobnie jak w przypadku olejku cytrynowego, jego największe zapotrzebowanie jest w przemyśle spożywczym (do aromatyzowania produktów o smaku cytrusowym i napojów). W aromaterapii znajduje zastosowanie w leczeniu depresji, nerwic, migreny, cellulitu, a nawet terapii odwykowych czy narkomanii.

Olejek limetkowy (Citrus Aurantifolia Oil)

Uzyskuje się go z wyciskania skórek owoców drzewa limetowego uprawianego w Ameryce Środkowej i Północnej (głównie w Meksyku). Jego owoc nazywany jest limetką, limą lub limonką. Podobnie jak cytryny, są źródłem soku o lekko gorzkawym, świeższym jednak od cytryny smaku. Roczna produkcja olejku to ok 1,5tys ton. Zapach olejku jest świeży i cytrusowy. Stanowi intensywną nutę górną. Bardzo ceniony i używany we wszystkich odmianach wód kolońskich i odświeżających wód toaletowych. W aromaterapii wykazuje działanie zwalczające m.in. depresje, lęki, zmęczenie umysłowe, bóle głowy czy stany zapalne gardła.

Olejek mandarynowy (Citrus Nobilis Peel Oil)

Otrzymuje się go poprzez wytłaczanie niecałkowicie dojrzałych skórek mandarynek. Głównym składnikiem zapachu (80%) jest limonen. Zapach jest słodki, świeży i owocowy. Stanowi intensywną górną i środkową nutę. Powszechnie stosowany w kompozycjach z nutami cytrusowo-owocowymi. Podobnie jak pozostałe olejki cytrusowe, znajduje duże zastosowanie w przemyśle aromatów spożywczych. W aromaterapii stosowany do leczenia bezsenności, napięć nerwowych, stanów lękowych i ogólnego osłabienia. Olejek otrzymywany z liści mandarynki to olejek petitgrain mandarine.

Olejek pomarańczy słodkiej (Citrus Aurantium Dulcis Oil)

Pozyskiwany z wytłaczania skórki owoców drzewa pomarańczy uprawianych głównie na Sycylii i Kalabrii, a także w USA, Brazylii, Hiszpanii i Izraelu. Jego roczna produkcja to ok 50 tys. ton, co czyni go najbardziej popularnym ze wszystkich olejków eterycznych. Powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym. Posiada charakterystyczny cytrusowy zapach i stanowi intensywną górną nutę w kompozycjach. Łagodzi i ,,zaokrągla’’ zapach. W aromaterapii ma działanie zwalczające lęki, depresje, nerwice, napięcia mięśni, bezsenność i skurcze.

Olejek pomarańczy gorzkiej (Citrus Aurantium Amara Oil)

Olejek ten pochodzi z wytłaczania owoców drzewa pomarańczy gorzkiej, uprawianych w krajach śródziemnomorskich i Ameryce Południowej. Co ciekawe, roślina – tak jak bergamota – uprawiana jest wyłącznie w celu przetwarzania na olejki. Olejek pozyskiwany z jej kwiatów to neroli, a z liści- petitgrain. Olejek z pomarańczy gorzkiej znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, głównie jako dodatek do napojów. W perfumerii stosowany przeważnie w kompozycjach dla mężczyzn (wody kolońskie i odświeżające wody toaletowe). Intensywna, górna świeża nuta cytrusowa. Głównym składnikiem zapachu jest d-limonen (ok. 95%). W aromaterapii znajduje zastosowanie analogiczne jak olejek pomarańczy słodkiej.

Bibliografia:

Podstawy Perfumerii, Władysław Brud  Iwona Konopacka-Brud, Łódź 2009

Olejki eteryczne i aromaterapia. Jak bezpiecznie wyeliminować powszechne dolegliwości i naturalnie podkreślić swoje piękno, Opracowanie zbiorowe, Wyd. Vital, Białystok 2019

Roślinne surowce kosmetyczne, Romuald Czerpak Agata Jabłońska-Trypuć, Wrocław 2019